straatnamen


Straatnamen

De namen die aan plaatsen en straten in Sint-Truiden werden gegeven stammen uit het collectief geheugen. Of het zijn kunstmatige vondsten van het Sint-Truidense stadsbestuur, op vraag van burgers, geadviseerd door de stadsarchivaris, de cultuurraad of een toponymische commissie van provincie of gemeenschap.


De plaatsnamen uit de volksmond werden in het Ancien Regime van vóór 1800 regelmatig opgeschreven bij officiële stukken voor eigendomsoverdrachten, in reglementen voor ordehandhaving of belastinginning, op kaarten en plannen van het stadsbestuur voor haar werking. In de Franse Tijd werd gestart met een modern kadaster, voltooid omstreeks 1845 door het nog jonge België, samen met een buurtwegenatlas. Toen werden de oude plaatsnamen definitief vastgelegd en bij de aanleg van nieuwe straten wordt in de eerste plaats uit die woordenschat geput.


Oude straatnamen verwijzen meestal naar de geografie van de plaats: Bergstraat, Beekstraat, Bosstraat, Beemdstraat, … Naar de bestemming waar de straat naartoe leidt: Brustemstraat, Montenakenweg, Zepperenweg, ... Naar gebouwen: Abdijstraat, Kloosterstraat, Kerkstraat, Molenstraat, … Of naar andere menselijke activiteit: Tichelrijstraat, Steenovenstraat, Brandhoutstraat, Zavelkuilstraat, … later gevolgd door Fabrieksstraat, Spoorwegstraat, Stationsstraat, Kazernestraat, Rijschoolstraat …


Tijdens het Franse Bestuur werden enkele centrumstraten hernoemd: Brustemstraat werd Luikerstraat, Stapelstraat werd Tiensestraat, Steenstraat werd Diesterstraat; dit paste in de rationele traditie van die tijd. Enkel de Stapelstraat kreeg zijn oorspronkelijke naam terug.

Namen van buurgemeenten of grote steden werden gegeven aan de nieuwe, kaarsrechte steenwegen die ernaartoe leiden, vaak dwars door de akkers, weilanden en bossen heen: Luikersteenweg en Tiensesteenweg aangelegd als tolweg tijdens het prinsbisdom vanaf 1715; Tongersesteenweg als verbinding met Maastricht, de provinciehoofdplaats tijdens het Hollandse bestuur, vanaf 1817; Hasseltsesteenweg naar de nieuwe Belgische provinciehoofdplaats vanaf 1838; Diestersteenweg vanaf 1844 en Naamsesteenweg vanaf 1855.

Na de gemeentefusie van 1976 was er in 1978 een grote operatie noodzakelijk om de vele gelijke namen binnen Groot-Sint-Truiden weg te werken. Toen verdwenen op vele plaatsen de Kapelstraat, de Bergstraat, de Dorpsstraat, de Kerkstraat, het Kerkplein, de Stationsstraat, … De kerkstraten werden hernoemd naar de patroonheilige van de dorpskerk, dorpsstraten kregen de toevoeging van de dorpsnaam, kapelstraten kregen de toevoeging van de naam van de kapel, andere straten werden hernoemd naar oude plaatsnamen uit de kadasterplannen.


Voor nieuwe woonwijken werden de straatnamen vaak rond eenzelfde thema gevonden: de bloemennamen voor de woonuitbreidingen Kleine- en Grote Brede Akker in Nieuw Sint-Truiden, de commandeursverkavelingen in Ordingen en Bernissem, de Fruitwijk in 1979, de nijverheidsnamen op het industrieterrein Schurhoven in 1979, de straten naar vliegtuigen genoemd van het Industriepark Brustem.


Straatnamen als herdenking van overleden personen kwamen er vanaf begin 20ste eeuw: Clement Cartuyvelsstraat voor een gedeelte van de Plankstraat, Schepen Dejonghstraat voor de vroegere Cuystraat. De straten in de stationsbuurt werden hernoemd naar leden van de koninklijke familie, hetgeen een vervolg kreeg in de Terbiestwijk. René Lambrechtsstraat, voor het gedeelte van de oude Houtstraat waar de verzetsleider woonde, en de Breendonkstraat voor de vroegere Nieuwe steenweg, herinneren aan de Tweede Wereldoorlog. Ook Sint-Truiden eerde de vermoorde Amerikaanse president Kennedy met een straatnaam. Steeds vaker wil het stadsbestuur verdienstelijke personen eren met een straatnaam.


Straatnaam  officieel                                                                                                                         Dialect benaming
...
......... ............

......Abdijstraat

............... ...Abdèèstroot
......Abtenstraat

............... ...straatMuilestroot
......AchilleThijsstraat

..................straat
......Adelardusstraat

............... ...
......Alfajetlaan

............... ...
......Aline Pietersstraat

............... ...
......Amstenradelaan

............... ...
......Anroyestraat

............... ...
......Appelstraat

............... ...
......Augustijnenstraat............... ...
......Battelestraat

............... ...Battlesteeg
......Bautershoven

............... ...Bààtsouve
......Beekstraat............... ...Beikstroot—de beik
......Begaardenbosstraat
......
...Begijnhof.........

..................

..............................
......Begoniastraat

............... ...
......Bentincklaan

..................
......Bèr Joekpad

............... ...
......Bernissem

............... ...Bjàànsem
......Bernissembosweg

............... ...
......Bewellaan

............... ...
......Bloemenstraat

............... ...
......Boomgaardenstraat

............... ...Rattensteeg
......Bornedries

............... ...De Bòòndries
......Boudewijnlaan

............... ...
......Breendonkstraat

............... ...De naastieëwèg
......Bruine-Lieve-Vrouwstraat

..................De Braan Lavrou
......Brustem-Dorp

..................
......Capucienessenstraat

............... ...Achter kappesenèsse lag een hondje dood
......Casinostraat

..................
......Cicindriastraat

..................Cicindriastroot
......Clement Cartuyvelsstraat

..................Cartùivelstroot
......Clockemstraat............... ...Klokkemstroot
......Daliastraat

..................
......Davidstraat

............... ...
......de Pitteurslaan

..................
......Den Armenberg

..................
......Diesterstraat............... ...Stiestroot
......Drie-Gezustersstraat

..................
......Duifhuisstraat

............... ...
......Fabiolalaan

............... ...
......Festraetsstraat

............... ...
......Filipslaan

............... ...
......Fouga Magisterlaan

..................
......Frederic de Renesselaan

..................
......Fresiastraat

............... ...
......Fruittuinweg

............... ...
......Galgestraat

............... ...
......Gasthuisstraat

............... ...Gàstaasstroot
......Gazometerstraat

..................
......Gildestraat

............... ...Gildestroot ??
......Gippershovenstraat

............... ...
......Glimmerberg

..................
......Gootstraat

............... ...De Gout
......Grafveld

............... ...
......Grechterveld

............... ...
......Grote Markt

............... ...De mèrrek—de groeëte mèrrek
......Grote Vinnestraat

............... ...
......Gudderstraat

............... ...
......Gulden Bodem

............... ...
......Haardstraat

............... ...De pàddegracht
......Hamelstraat............... ...Oamelstroot
......Harduemontlaan

............... ...
......Heilig-Hartplein

............... ...Ellig Atplèèn
......Hemelrijk

............... ...'t Iemelrèèk
......Hendrik Prijslaan

............... ...
......Honsbergweg

............... ...
......Horionlaan

............... ...
......Houtmarkt............... ...
......Hyacintstraat

............... ...
......Irène Raemaekersstraat

............... ...
......Irisstraat

............... ...
......Jacob Claesstraat

............... ...
......Jan Frans Willemsstraat

............... ...
......Jan van Xantenlaan

............... ...
......Jan-Hendrik Bormanspad

............... ...
......Jozef van Overstraetenstraat

............... ...
......Kazernestraat

............... ...
......Kennedylaan

............... ...
......Kersenstraat

............... ...
......Klaproosstraat

............... ...
......Kommanderijstraat

............... ...
......Koningin Astridstraat

............... ...Gàlderoubestroot
......Korenbloemstraat

............... ...
......Korensteeg

............... ...Kouresteeg
......Krokusstraat

............... ...
......Kwadensteenweg

............... ...De kójestieëwèg
......L. Van Pouckestraat

............... ...
......Leliestraat

............... ...
......Lenaertsstraat

............... ...
......Lenertstraat

............... ...
......Leopold II straat

............... ...Tievoliestroot—Leijopòlstroot
......Lichtenberglaan

............... ...
......Loorstraat

............... ...Loursteeg
......

Luikerstraat

............... ...Brussemstroot
......Madeleine Lejeunestraat

............... ...
......Margrietstraat

............... ...
......Marie Popelinstraat

............... ...
......Meersenstraat

............... ...
......Meester-Robijnsstraat............... ...
......Meinstraat

............... ...
......Mennensveldweg

............... ...
......Minderbroedersplein

............... ...Vèrrekesmèrrek
......Minderbroedersstraat

............... ...Mònnebrúresteegske
......Molenstraat

............... ...Muuilestroot
......N.B. de Borchgravestraat

............... ...
......Naamsesteenweg

............... ...Buiting
......Nachtegaal

............... ...
......Narcissenlaan

............... ...
......Nattenaerd...
......

Straatnamen


De namen die aan plaatsen en straten in Sint-Truiden werden gegeven stammen uit het collectief geheugen. Of het zijn kunstmatige vondsten van het Sint-Truidense stadsbestuur, op vraag van burgers, geadviseerd door de stadsarchivaris, de cultuurraad of een toponymische commissie van provincie of gemeenschap.


De plaatsnamen uit de volksmond werden in het Ancien Regime van vóór 1800 regelmatig opgeschreven bij officiële stukken voor eigendomsoverdrachten, in reglementen voor ordehandhaving of belastinginning, op kaarten en plannen van het stadsbestuur voor haar werking. In de Franse Tijd werd gestart met een modern kadaster, voltooid omstreeks 1845 door het nog jonge België, samen met een buurtwegenatlas. Toen werden de oude plaatsnamen definitief vastgelegd en bij de aanleg van nieuwe straten wordt in de eerste plaats uit die woordenschat geput.


Oude straatnamen verwijzen meestal naar de geografie van de plaats: Bergstraat, Beekstraat, Bosstraat, Beemdstraat, … Naar de bestemming waar de straat naartoe leidt: Brustemstraat, Montenakenweg, Zepperenweg, ... Naar gebouwen: Abdijstraat, Kloosterstraat, Kerkstraat, Molenstraat, … Of naar andere menselijke activiteit: Tichelrijstraat, Steenovenstraat, Brandhoutstraat, Zavelkuilstraat, … later gevolgd door Fabrieksstraat, Spoorwegstraat, Stationsstraat, Kazernestraat, Rijschoolstraat …


Tijdens het Franse Bestuur werden enkele centrumstraten hernoemd: Brustemstraat werd Luikerstraat, Stapelstraat werd Tiensestraat, Steenstraat werd Diesterstraat; dit paste in de rationele traditie van die tijd. Enkel de Stapelstraat kreeg zijn oorspronkelijke naam terug.

Namen van buurgemeenten of grote steden werden gegeven aan de nieuwe, kaarsrechte steenwegen die ernaartoe leiden, vaak dwars door de akkers, weilanden en bossen heen: Luikersteenweg en Tiensesteenweg aangelegd als tolweg tijdens het prinsbisdom vanaf 1715; Tongersesteenweg als verbinding met Maastricht, de provinciehoofdplaats tijdens het Hollandse bestuur, vanaf 1817; Hasseltsesteenweg naar de nieuwe Belgische provinciehoofdplaats vanaf 1838; Diestersteenweg vanaf 1844 en Naamsesteenweg vanaf 1855.

Na de gemeentefusie van 1976 was er in 1978 een grote operatie noodzakelijk om de vele gelijke namen binnen Groot-Sint-Truiden weg te werken. Toen verdwenen op vele plaatsen de Kapelstraat, de Bergstraat, de Dorpsstraat, de Kerkstraat, het Kerkplein, de Stationsstraat, … De kerkstraten werden hernoemd naar de patroonheilige van de dorpskerk, dorpsstraten kregen de toevoeging van de dorpsnaam, kapelstraten kregen de toevoeging van de naam van de kapel, andere straten werden hernoemd naar oude plaatsnamen uit de kadasterplannen.


Voor nieuwe woonwijken werden de straatnamen vaak rond eenzelfde thema gevonden: de bloemennamen voor de woonuitbreidingen Kleine- en Grote Brede Akker in Nieuw Sint-Truiden, de commandeursverkavelingen in Ordingen en Bernissem, de Fruitwijk in 1979, de nijverheidsnamen op het industrieterrein Schurhoven in 1979, de straten naar vliegtuigen genoemd van het Industriepark Brustem.


Straatnamen als herdenking van overleden personen kwamen er vanaf begin 20ste eeuw: Clement Cartuyvelsstraat voor een gedeelte van de Plankstraat, Schepen Dejonghstraat voor de vroegere Cuystraat. De straten in de stationsbuurt werden hernoemd naar leden van de koninklijke familie, hetgeen een vervolg kreeg in de Terbiestwijk. René Lambrechtsstraat, voor het gedeelte van de oude Houtstraat waar de verzetsleider woonde, en de Breendonkstraat voor de vroegere Nieuwe steenweg, herinneren aan de Tweede Wereldoorlog. Ook Sint-Truiden eerde de vermoorde Amerikaanse president Kennedy met een straatnaam. Steeds vaker wil het stadsbestuur verdienstelijke personen eren met een straatnaam.


Straatnaam  officieel                                                                                                                         Dialect benaming
..................

......Abdijstraat

..................Abdèèstroot
......Abtenstraat

..................straatMuilestroot
......AchilleThijsstraat

..................straat
......Adelardusstraat

..................
......Alfajetlaan

..................
......Aline Pietersstraat

..................
......Amstenradelaan

..................
......Anroyestraat

..................
......Appelstraat

..................
......Augustijnenstraat..................
......Battelestraat

..................Battlesteeg
......Bautershoven

..................Bààtsouve
......Beekstraat..................Beikstroot—de beik
......Begaardenbosstraat
......
...Begijnhof.........

..................

..............................
......Begoniastraat

..................
......Bentincklaan

..................
......Bèr Joekpad

..................
......Bernissem

..................Bjàànsem
......Bernissembosweg

..................
......Bewellaan

..................
......Bloemenstraat

..................
......Boomgaardenstraat

..................Rattensteeg
......Bornedries

..................De Bòòndries
......Boudewijnlaan

..................
......Breendonkstraat

..................De naastieëwèg
......Bruine-Lieve-Vrouwstraat

..................De Braan Lavrou
......Brustem-Dorp

..................
......Capucienessenstraat

..................Achter kappesenèsse lag een hondje dood
......Casinostraat

..................
......Cicindriastraat

..................Cicindriastroot
......Clement Cartuyvelsstraat

..................Cartùivelstroot
......Clockemstraat..................Klokkemstroot
......Daliastraat

..................
......Davidstraat

..................
......de Pitteurslaan

..................
......Den Armenberg

..................
......Diesterstraat..................Stiestroot
......Drie-Gezustersstraat

..................
......Duifhuisstraat

..................
......Fabiolalaan

..................
......Festraetsstraat

..................
......Filipslaan

..................
......Fouga Magisterlaan

..................
......Frederic de Renesselaan

..................
......Fresiastraat

..................
......Fruittuinweg

..................
......Galgestraat

..................
......Gasthuisstraat

..................Gàstaasstroot
......Gazometerstraat

..................
......Gildestraat

..................Gildestroot ??
......Gippershovenstraat

..................
......Glimmerberg

..................
......Gootstraat

..................De Gout
......Grafveld

..................
......Grechterveld

..................
......Grote Markt

..................De mèrrek—de groeëte mèrrek
......Grote Vinnestraat

..................
......Gudderstraat

..................
......Gulden Bodem

..................
......Haardstraat

..................De pàddegracht
......Hamelstraat..................Oamelstroot
......Harduemontlaan

..................
......Heilig-Hartplein

..................Ellig Atplèèn
......Hemelrijk

..................'t Iemelrèèk
......Hendrik Prijslaan

..................
......Honsbergweg

..................
......Horionlaan

..................
......Houtmarkt..................
......Hyacintstraat

..................
......Irène Raemaekersstraat

..................
......Irisstraat

..................
......Jacob Claesstraat

..................
......Jan Frans Willemsstraat

..................
......Jan van Xantenlaan

..................
......Jan-Hendrik Bormanspad

..................
......Jozef van Overstraetenstraat

..................
......Kazernestraat

..................
......Kennedylaan

..................
......Kersenstraat

..................
......Klaproosstraat

..................
......Kommanderijstraat

..................
......Koningin Astridstraat

..................Gàlderoubestroot
......Korenbloemstraat

..................
......Korensteeg

..................Kouresteeg
......Krokusstraat

..................
......Kwadensteenweg

..................De kójestieëwèg
......L. Van Pouckestraat

..................
......Leliestraat

..................
......Lenaertsstraat

..................
......Lenertstraat

..................
......Leopold II straat

..................Tievoliestroot—Leijopòlstroot
......Lichtenberglaan

..................
......Loorstraat

..................Loursteeg
......

Luikerstraat

..................Brussemstroot
......Madeleine Lejeunestraat

..................
......Margrietstraat

..................
......Marie Popelinstraat

..................
......Meersenstraat

..................
......Meester-Robijnsstraat..................
......Meinstraat

..................
......Mennensveldweg

..................
......Minderbroedersplein

..................Vèrrekesmèrrek
......Minderbroedersstraat

..................Mònnebrúresteegske
......Molenstraat

..................Muuilestroot
......N.B. de Borchgravestraat

..................
......Naamsesteenweg

..................Buiting
......Nachtegaal

..................
......Narcissenlaan

..................Nattenaerd

...
......... ...
........................ ......
......Nerumstraat

............... ...
......Nieuwenhoven

............... ...
......Nieuwpoort

............... ...
......Nonnemielenseweg

............... ...
......Nonnentap

............... ...
......Okeleistraat

............... ...
......Oudekerkstraat

............... ...Aakirkstroot
......Pater Damiaanhof

............... ...
......Paul Nicolaïstraat

............... ...
......Peetersstraat

............... ...
......Perenstraat

............... ...
......Perzikstraat

............... ...
......Pioenstraat

............... ...
......Pipelstraat............... ...
......Plankstraat............... ...
......Pomphuisstraat............... ...
......Prins Albertlaan............... ...Den avvenú
......Prins-bisschoppenstraat............... ...
......Pruimenstraat............... ...
......R. Schrijversstraat............... ...
......Rasopweg............... ...
......Raymond Goethalsplein............... ...
......Regielaan............... ...
......Relindisstraat............... ...
......Remaclusstraat............... ...
......Remersdaallaan............... ...
......René Lambrechtsstraat............... ...
......Ridderordelaan............... ...
......Ridders de Menten de Horneplein............... ...
......Ridderstraat............... ...Ridderstroot
......Rijschoolstraat............... ...maneizjestroot, leigebeik
......Rode-Kruisstraat............... ...
......Rodulfusstraat............... ...
......Romeinseweg-Brustem............... ...
......Romeinseweg-Velm............... ...
......Rozenstraat............... ...Roeëzestroot
......Runkelen-Dorp............... ...
......Ruytershoevelaan............... ...
......Saustraat............... ...
......Schabroek............... ...
......Schepen Dejonghstraat............... ...Kùistroot
......Schepenbank............... ...
......Schurhoven............... ...Schurreve
......Senselberg............... ...
......Simon Coninckxpad............... ...
......Sint-Anneke............... ...
......Sint-Apolloniastraat............... ...Dzjozzepinnestroot
......Sint-Gangulfusplein............... ...Sint Gangelofplèèn
......Sint-Genovevaplein............... ...
......Sint-Godfriedstraat............... ...
......Sint-Harlindislaan............... ...
......Sint-Jansberg............... ...
......Sint-Jansstraat............... ...
......Sint-Jorislaan............... ...
......Sint-Jorisstraat............... ...
......Sint-Kristinastraat............... ...
......Sint-Lutgardisstraat............... ...
......Sint-Nikolaasstraat............... ...
......Sint-Petrusstraat............... ...
......Sint-Quintinusstraat............... ...
......Sint-Trudostraat............... ...(Sint)-Trúdoustroot
......Slachthuisstraat............... ...
......Slagmolenstraat............... ...
......Sluisberg............... ...Laasbèrreg/ De Laasberreg
......Spaansebrugstraat............... ...De Spµonse bruk
......Speelhoflaan............... ...De Esselse steeg
......Spookvliegerlaan............... ...
......Spoorwegstraat............... ...Eézerwegstroot
......Staaien............... ...Stoan
......Stapelstraat............... ...Stoapelstroot—d'Oeëgebrug—d'Oeëgebruk
......Stenaartberg............... ...Steenetbèrreg
......Strijpweg............... ...
......Swaenhoffplein............... ...
......Terbeek............... ...
......Tichelrijlaan............... ...
......Tichelrijstraat............... ...Allée des Soupirs.
Tichelrèèstroot

......Tiensevest............... ...De veis(d)ere
......Toekomststraat............... ...De groeëte Zààtstroot
......Tomstraat............... ...
......Tomveld............... ...
......Trudobron............... ...
......Trudoplein............... ...Trúdoeplèèn
......Tulpstraat............... ...
......Tumulusstraat............... ...
......Ursulinenstraat............... ...De beik
......Valgaerveld............... ...
......Velmerlaan............... ...Truiense Stienweg
......Viaductstraat............... ...
......Vissegatstraat............... ...De Mèntesteeg
......Volmolenweg............... ...
......Voordstraat............... ...
......Waalhovenstraat............... ...
......Weertstraat............... ...
......Wijngaardenweg............... ...
......Wildebamp............... ...
......Wingerd............... ...
......Zegestraat............... ...
......Zerkingen............... ...
......Ziekerenweg............... ...
......Zoutstraat............... ...
(De groeëte) Zààtstroot
...... ............... ...
...... ............... ...

%%

ONTDEKKING VAN DE DAG

De Alvermannekes

De Alvermannekes

Te Engelmanshoven  heeft mijn mam de pijp gezien waar de alvermannekens uitkwamen. Die hadden in de grond kasten en tafels van aarde. En als ge moest wassen of bakken, dan moest ge maar een goeie koek gereed leggen en zeggen:

'Ik wou dat de alvermannekens kwamen bakken',

dan kwamen ze uw werk doen. '

Ik heb eens horen vertellen van een vrouw die zonder 'maagd' zat en die wenste dat de alvermannekens kwamen.

'Ik zal een teil rijstpap voor hen maken' zei ze.


Maar toen kwamen ze daar altijd en ze waren daar zo thuis dat ze in de keuken kwamen. En toen daar een nieuwe 'maagd' was, vielen ze die altijd lastig en die was kwaad. Toen zei de vrouw dat tegen een overste van de alvermannekens.

'Weet ge wat ge doet, zei die, het is een 'mottig' middel, als ze nog eens komen, dan geeft ge haar een snee brood en dan moet ze gaan zitten en kuimen of ze moet pissen en kakken.'

Met acht man kwamen ze binnen en toen deed die dat en toen ze dat zagen, riepen ze allemaal gelijk:

'Haaaa, foei, eten, bijten, schijten, zijken gelijk, haaaa, foei!' 

en toen liepen ze weg, terwijl ze hun neus toehielden en ze zijn niet meer teruggekomen.

Opgetekend door F. Beckers in 1948

 Bron: volksverhalenbank.be